Programma-ideeën
Binnenspelen
[<< Prev] 1 2 3 4 5
Voorwerpspel
In het midden van de kring liggen evenveel voorwerpen als er spelers zijn. Iedereen neemt een voorwerp in gedachten. Zodra het startsein wordt gegeven, gaat iedereen naar 'zijn' voorwerp. Wie helemaal alleen bij een voorwerp staat, krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Verschillende voorwerpen
Wasknijperspel
Alle spelers staan in een kring met tussen hun tanden een wasknijper. Ze moeten een munt met hun wasknijpers zien door te geven. Wie de munt laat vallen is af. Je kan dit spel ook in teams spelen en er een race van maken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Wasknijpers
- Een munt
Wassen beelden
Twee museumbewakers verlaten de kamers. De rest van de groep gaat als beelden in een bepaalde positie staan. Eén van de bewakers komt binnen en bekijkt de groep. Hij gaat weer weg en verteld bewakker twee hoe de beelden staan. Alle beelden gaan nu zitten en de tweede bewaker komt binnen. Lukt het hem om iedereen in de goede houding terug te zetten?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Wat zou je doen.....?
Verdeel de spelers in twee ploegen. De spelers van de eerste ploeg schrijven ieder een zin op die begint met de woorden: 'Wat zou je doen als....?' De spelers van de andere ploeg schrijven ieder een antwoord op: 'Ik zou.....' De papiertjes worden in de twee dozen verzameld: een doos voor de vragen en een doos voor de antwoorden. Dan nemen de spelers om beurten uit elke doos een papiertje en lezen hardop op wat er staat.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Twee dozen of iets dergelijks
- Pen
- Papier
Wie ben ik?
De spelleider heeft een stapel kaartjes met daarop de namen van personen en voorwerpen. Iedere speler krijgt een kaartje op de rug gespeld. Door vragen aan anderen te stellen moet hij te weten komen wie of wat hij is. Je mag niet twee keer na elkaar aan dezelfde persoon een vraag stellen. Wie weet het als eerste?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Kaartjes met namen en voorwerpen
- Veiligheidsspelden
Woordbreien
De spelleider kiest vijf willekeurige woorden uit de krant. De spelers moeten een zo kort mogelijke, kloppende zin maken waar die vijf woorden in voorkomen. Wie maakt de gekste zinnen?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een krant
- Pen
- Papier
Woordbrug
De spelleider geeft twee woorden. Elke speler probeert door steeds een letter te veranderen in het eerste woord in zo min mogelijk stappen naar het tweede woord te komen. De winnaar is degene die dat in het minste aantal stappen kan. Voorbeeldje: koud kous koos rots rats raas waas wars warm.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zangduo's
De spelleider maakt een aantal briefjes met titels van liedjes erop. Voor elk liedje maakt hij twee briefjes. Alle spelers komen een briefje halen en verspreiden zich in de kamer. Op een teken van de spelleider begint iedereen zijn liedje te zingen. En dan maar zoeken naar de andere helft van het duo.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zoek de bel
Iedereen gaat in een kring zitten met de rug naar het midden. Een van de kinderen wordt gekozen om in het midden te gaan zitten. Aan een van de kinderen wordt een kleine bel gegeven, die hij/zij moet doorgeven aan degene die naast hem/haar zit. Ze moeten de bel zo doorgeven dat hij niet te horen is. Dat mag niet worden gedaan door de klepel vast te houden. Degene die in het midden zit moet proberen te horen wie de bel vast heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een kleine bel
Zoek de dirigent
Als er iemand de kamer uit is gegaan wordt er in de groep een dirigent aangewezen. Hij beeldt uit hoe hij een instrument bespeelt en de hele groep doet hem na. De persoon die weg was gestuurd komt weer terug en probeert uit te vinden wie de dirigent is. Natuurlijk kan die ondertussen zo vaak wisselen van instrument als hij kan zonder betrapt te worden.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Zoek mij
Alle spelers, behalve eentje, verlaten de kamer. Die ene verstopt een balletje in de kamer op een lastige, maar zichtbare plek. De rest van de spelers komt binnen en gaan ieder voor zich op zoek naar het balletje. Als een speler de bal heeft gezien dan gaat hij zitten. Hoe lang duurt het voordat iedereen zit? Degene die het balletje als eerste zag mag het nu verstoppen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een (pingpong)balletje
Zoek mij!
Alle spelers verlaten de kamer. Eén speler of de spelleider verstopt een pingpongballetje of een ander kleinvoorwerp op een zichtbare, maar niet al te opvallende plaats. De andere spelers komen terug in de kamer en gaan op zoek naar het voorwerp.
Wie het pingpongballetje heeft gezien, gaat op de grond zitten. Zo gaat het spel door tot alle spelers op de grond zitten. De speler die het voorwerp als eerste heeft gezien, mag een nieuwe verstopplaats zoeken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een pingpongballetje
maandag 2 november 2009
spelletjes voor de alerkleinsten
Programma-ideeën
Binnenspelen
[<< Prev] 1 2 3 4 5
Voorwerpspel
In het midden van de kring liggen evenveel voorwerpen als er spelers zijn. Iedereen neemt een voorwerp in gedachten. Zodra het startsein wordt gegeven, gaat iedereen naar 'zijn' voorwerp. Wie helemaal alleen bij een voorwerp staat, krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Verschillende voorwerpen
Wasknijperspel
Alle spelers staan in een kring met tussen hun tanden een wasknijper. Ze moeten een munt met hun wasknijpers zien door te geven. Wie de munt laat vallen is af. Je kan dit spel ook in teams spelen en er een race van maken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Wasknijpers
- Een munt
Wassen beelden
Twee museumbewakers verlaten de kamers. De rest van de groep gaat als beelden in een bepaalde positie staan. Eén van de bewakers komt binnen en bekijkt de groep. Hij gaat weer weg en verteld bewakker twee hoe de beelden staan. Alle beelden gaan nu zitten en de tweede bewaker komt binnen. Lukt het hem om iedereen in de goede houding terug te zetten?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Wat zou je doen.....?
Verdeel de spelers in twee ploegen. De spelers van de eerste ploeg schrijven ieder een zin op die begint met de woorden: 'Wat zou je doen als....?' De spelers van de andere ploeg schrijven ieder een antwoord op: 'Ik zou.....' De papiertjes worden in de twee dozen verzameld: een doos voor de vragen en een doos voor de antwoorden. Dan nemen de spelers om beurten uit elke doos een papiertje en lezen hardop op wat er staat.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Twee dozen of iets dergelijks
- Pen
- Papier
Wie ben ik?
De spelleider heeft een stapel kaartjes met daarop de namen van personen en voorwerpen. Iedere speler krijgt een kaartje op de rug gespeld. Door vragen aan anderen te stellen moet hij te weten komen wie of wat hij is. Je mag niet twee keer na elkaar aan dezelfde persoon een vraag stellen. Wie weet het als eerste?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Kaartjes met namen en voorwerpen
- Veiligheidsspelden
Woordbreien
De spelleider kiest vijf willekeurige woorden uit de krant. De spelers moeten een zo kort mogelijke, kloppende zin maken waar die vijf woorden in voorkomen. Wie maakt de gekste zinnen?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een krant
- Pen
- Papier
Woordbrug
De spelleider geeft twee woorden. Elke speler probeert door steeds een letter te veranderen in het eerste woord in zo min mogelijk stappen naar het tweede woord te komen. De winnaar is degene die dat in het minste aantal stappen kan. Voorbeeldje: koud kous koos rots rats raas waas wars warm.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zangduo's
De spelleider maakt een aantal briefjes met titels van liedjes erop. Voor elk liedje maakt hij twee briefjes. Alle spelers komen een briefje halen en verspreiden zich in de kamer. Op een teken van de spelleider begint iedereen zijn liedje te zingen. En dan maar zoeken naar de andere helft van het duo.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zoek de bel
Iedereen gaat in een kring zitten met de rug naar het midden. Een van de kinderen wordt gekozen om in het midden te gaan zitten. Aan een van de kinderen wordt een kleine bel gegeven, die hij/zij moet doorgeven aan degene die naast hem/haar zit. Ze moeten de bel zo doorgeven dat hij niet te horen is. Dat mag niet worden gedaan door de klepel vast te houden. Degene die in het midden zit moet proberen te horen wie de bel vast heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een kleine bel
Zoek de dirigent
Als er iemand de kamer uit is gegaan wordt er in de groep een dirigent aangewezen. Hij beeldt uit hoe hij een instrument bespeelt en de hele groep doet hem na. De persoon die weg was gestuurd komt weer terug en probeert uit te vinden wie de dirigent is. Natuurlijk kan die ondertussen zo vaak wisselen van instrument als hij kan zonder betrapt te worden.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Zoek mij
Alle spelers, behalve eentje, verlaten de kamer. Die ene verstopt een balletje in de kamer op een lastige, maar zichtbare plek. De rest van de spelers komt binnen en gaan ieder voor zich op zoek naar het balletje. Als een speler de bal heeft gezien dan gaat hij zitten. Hoe lang duurt het voordat iedereen zit? Degene die het balletje als eerste zag mag het nu verstoppen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een (pingpong)balletje
Zoek mij!
Alle spelers verlaten de kamer. Eén speler of de spelleider verstopt een pingpongballetje of een ander kleinvoorwerp op een zichtbare, maar niet al te opvallende plaats. De andere spelers komen terug in de kamer en gaan op zoek naar het voorwerp.
Wie het pingpongballetje heeft gezien, gaat op de grond zitten. Zo gaat het spel door tot alle spelers op de grond zitten. De speler die het voorwerp als eerste heeft gezien, mag een nieuwe verstopplaats zoeken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een pingpongballetje
Binnenspelen
[<< Prev] 1 2 3 4 5
Voorwerpspel
In het midden van de kring liggen evenveel voorwerpen als er spelers zijn. Iedereen neemt een voorwerp in gedachten. Zodra het startsein wordt gegeven, gaat iedereen naar 'zijn' voorwerp. Wie helemaal alleen bij een voorwerp staat, krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Verschillende voorwerpen
Wasknijperspel
Alle spelers staan in een kring met tussen hun tanden een wasknijper. Ze moeten een munt met hun wasknijpers zien door te geven. Wie de munt laat vallen is af. Je kan dit spel ook in teams spelen en er een race van maken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Wasknijpers
- Een munt
Wassen beelden
Twee museumbewakers verlaten de kamers. De rest van de groep gaat als beelden in een bepaalde positie staan. Eén van de bewakers komt binnen en bekijkt de groep. Hij gaat weer weg en verteld bewakker twee hoe de beelden staan. Alle beelden gaan nu zitten en de tweede bewaker komt binnen. Lukt het hem om iedereen in de goede houding terug te zetten?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Wat zou je doen.....?
Verdeel de spelers in twee ploegen. De spelers van de eerste ploeg schrijven ieder een zin op die begint met de woorden: 'Wat zou je doen als....?' De spelers van de andere ploeg schrijven ieder een antwoord op: 'Ik zou.....' De papiertjes worden in de twee dozen verzameld: een doos voor de vragen en een doos voor de antwoorden. Dan nemen de spelers om beurten uit elke doos een papiertje en lezen hardop op wat er staat.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Twee dozen of iets dergelijks
- Pen
- Papier
Wie ben ik?
De spelleider heeft een stapel kaartjes met daarop de namen van personen en voorwerpen. Iedere speler krijgt een kaartje op de rug gespeld. Door vragen aan anderen te stellen moet hij te weten komen wie of wat hij is. Je mag niet twee keer na elkaar aan dezelfde persoon een vraag stellen. Wie weet het als eerste?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Kaartjes met namen en voorwerpen
- Veiligheidsspelden
Woordbreien
De spelleider kiest vijf willekeurige woorden uit de krant. De spelers moeten een zo kort mogelijke, kloppende zin maken waar die vijf woorden in voorkomen. Wie maakt de gekste zinnen?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een krant
- Pen
- Papier
Woordbrug
De spelleider geeft twee woorden. Elke speler probeert door steeds een letter te veranderen in het eerste woord in zo min mogelijk stappen naar het tweede woord te komen. De winnaar is degene die dat in het minste aantal stappen kan. Voorbeeldje: koud kous koos rots rats raas waas wars warm.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zangduo's
De spelleider maakt een aantal briefjes met titels van liedjes erop. Voor elk liedje maakt hij twee briefjes. Alle spelers komen een briefje halen en verspreiden zich in de kamer. Op een teken van de spelleider begint iedereen zijn liedje te zingen. En dan maar zoeken naar de andere helft van het duo.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zoek de bel
Iedereen gaat in een kring zitten met de rug naar het midden. Een van de kinderen wordt gekozen om in het midden te gaan zitten. Aan een van de kinderen wordt een kleine bel gegeven, die hij/zij moet doorgeven aan degene die naast hem/haar zit. Ze moeten de bel zo doorgeven dat hij niet te horen is. Dat mag niet worden gedaan door de klepel vast te houden. Degene die in het midden zit moet proberen te horen wie de bel vast heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een kleine bel
Zoek de dirigent
Als er iemand de kamer uit is gegaan wordt er in de groep een dirigent aangewezen. Hij beeldt uit hoe hij een instrument bespeelt en de hele groep doet hem na. De persoon die weg was gestuurd komt weer terug en probeert uit te vinden wie de dirigent is. Natuurlijk kan die ondertussen zo vaak wisselen van instrument als hij kan zonder betrapt te worden.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Zoek mij
Alle spelers, behalve eentje, verlaten de kamer. Die ene verstopt een balletje in de kamer op een lastige, maar zichtbare plek. De rest van de spelers komt binnen en gaan ieder voor zich op zoek naar het balletje. Als een speler de bal heeft gezien dan gaat hij zitten. Hoe lang duurt het voordat iedereen zit? Degene die het balletje als eerste zag mag het nu verstoppen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een (pingpong)balletje
Zoek mij!
Alle spelers verlaten de kamer. Eén speler of de spelleider verstopt een pingpongballetje of een ander kleinvoorwerp op een zichtbare, maar niet al te opvallende plaats. De andere spelers komen terug in de kamer en gaan op zoek naar het voorwerp.
Wie het pingpongballetje heeft gezien, gaat op de grond zitten. Zo gaat het spel door tot alle spelers op de grond zitten. De speler die het voorwerp als eerste heeft gezien, mag een nieuwe verstopplaats zoeken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een pingpongballetje
kinderwerking
Kaartgooien
Beide spelers krijgen evenveel kaarten. Er wordt een kaart vlakbij een muur gelegd. De spelers gaan ongeveer twee meter van de muur staan en gooien om de beurt een kaart tegen de muur. Als de kaart met de beeldzijde omhoog valt dan mag de speler alle kaarten die tegen de muur liggen hebben. Ligt de kaart met de beeldzijde omlaag dan moet hij blijven liggen. Dit spel gaat door tot de tegenspeler geen kaarten meer heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Speelkaarten
- Een muur
Kamerbasket
De basket is een emmer die aan een kant van de kamer op de vloer staat. De basketbal is een pittenzakje of een zacht balletje. De bedoeling is om in zo weinig mogelijk beurten 5 keer (of een ander aantal) het pittenzakje in de emmer te gooien. Je kunt hier een echte basketballcompetitie van maken!
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een emmer
- Pittenzakjes of zachte balletjes
Kamerbasketbal
Aan één kant van de kamer staat een emmer. De spelers moeten vanaf de andere kant van de kamer proberen een pittenzakje of een schuimbal in de emmer te gooien. Wie heeft het minst aantal worpen nodig?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een emmer
- Een pittenzakje (meer is handig) of een schuimbal
Klinkerspel
De spelleider noemt een klinker, bijvoorbeeld de 'e'. Om de beurt noemen de spelers een woord waar maar één keer de letter 'e' in voorkomt EN geen andere klinkers (bijv. wet, zet, met enz.). Als een speler geen woord meer weet dan is hij af en gaat het spel door, maar nu met woorden met twee e's.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Knikkers tellen
Dit spel speel je met 2 of tot 4 spelers tegelijk. Elke speler krijgt 10 speelkaarten (de aas tot de 10). Midden op de tafel staat een bak met knikkers. Na het startsein leggen alle spelers 1 knikker op de aas, 2 knikkers op de 2, 3 knikkers op de 3 enz. Welke speler heeft als eerste 10 knikkers op de 10 liggen, zonder dat er een knikker wegrolt?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een bak met knikkers
- Een pak kaarten
Knock your socks off
Dit is een leuk spel om tijdens een regenachtig kamp in de slaapzaal te doen. Voor een normale opkomst is het wellicht minder geschikt omdat je achteraf wel eens klachten zou kunnen krijgen over de sokken. Alle deelnemers gaan op de grond zitten. Het is de bedoeling om je sokken aan te houden en tegelijkertijd te proberen om de sokken van de anderen uit te doen. Iemand die beide sokken kwijt is is af. Degene die als laatste nog een sok aan heeft is de winnaar.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Iedere speler twee sokken
Knoopspel
Alle spelers lopen kris-kras door elkaar. Op een teken pakt iedereen een hand van iemand die in de buurt staat. Iedereen moet met beide handen een ander vasthouden. Zo ontstaat er een verwarde ketting. Ergens onderbreekt de spelleider de ketting. Degene waar de ketting wordt doorbroken is de ontknoper. Deze ontknoper moet zonder handen los te maken de keten zien te ontwarren.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Knopen rapen
Leg twee soorten knopen door elkaar op tafel, bijvoorbeeld 10 witten en 10 zwarte knopen. De speler neemt een rode knoop in zijn handen en gooit hem op. Zolang de knoop in de lucht is moet hij zoveel mogelijk witte knopen van tafel pakken. Hij moet natuurlijk de rode knoop wel weer vangen anders krijgt hij geen punten. Elke witte knoop die hij pakt levert een punt op. Pakt hij per ongeluk een zwarte dan kost dat twee strafpunten.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Knopen in verschillende knopen
Kokosnootroof
Alle kinderen zitten in een kring. Een van hen is de aap en wordt weggestuurd. In het midden van de kring ligt een kokosnoot (een bal). Als de aap er niet meer bij is wordt er een jager aangewezen. De aap wordt weer teruggehaald. Zodra hij de kring binnen stapt om de kokosnoot te stelen mag de jager opstaan om de aap te tikken. Wie is er sneller, de jager of de aap?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een bal
Krantenkoppen
De spelleider verknipt een aantal krantekoppen. De spelers proberen weer samen te stellen. Voor elke juiste kop krijgen ze een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Kranten
- Schaar
Kruiswoordduel
Alle spelers krijgen of maken op een papiertje een veld van 5 bij 5 vakjes. Om de beurt noemen de spelers een letter. Alle spelers moeten die letter dan in een vakje op hun eigen blaadje zetten. Als er 25 letters zijn genoemd wordt er gekeken wie met de letters de meeste woorden heeft gemaakt. Elke letter die gebruikt is in een woord geeft 1 punt. Is een letter meerdere keren gebruikt dan krijgt de speler een punt voor elk woord waar de letter in is gebruikt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een papiertje voor elke speler
- Een pen of potlood voor elke speler
Limbo
Twee personen houden een lat op de zelfde hoogte vast. Alle deelnemers staan in een rij voor de stok. Ze moeten door hun knieen te buigen en achterover te leunen onder de stok door lopen zonder dat ze deze aanraken. Raakt iemand de stok aan dan ligt hij er uit. Is iedereen aan de beurt geweest, dan gaat de stok een paar centimeter naar beneden. Dit is een leuk spel voor alle leeftijden. Het gaat het best als je er opzwepende muziek bij aan hebt staan.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een stok
- Muziek
Muizenvang
Alle spelers zitten in een kring met hun benen vooruit. Eén speler verlaat de kamer, hij moet straks een muis (balletje) vangen. In de kring loopt het muisje onder de benen door. Plotseling komt de muizenvanger binnen. De speler die op dat moment de muis onder zijn benen heeft, probeert die daar zo onopvallend mogelijk te laten liggen. De muizenvanger moet, alleen maar door te kijken, raden waar de muis verstopt zit. Als hij het raadt, wordt iemand anders muizenvanger. Anders moet hij opnieuw de kamper verlaten.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een balletje
Op reis
Alle spelers krijgen de naam van een land en stellen zich op in een kring. Eén speler staat geblindoekt in het midden. De spelleider zegt: "Ik ga op reis van Nederland naar Spanje". De spelers met die namen wisselen nu zo stil mogelijk van plaats. De geblindoekte speler moet ze proberen te tikken. Wie getikt wordt krijgt de blindoek.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Blindoek
Paardenrace
Met dank aan Corien Peters - Scouting St. Ansfridus Amersfoort
Dit spel is het leukste als je het speelt met ongeveer 20 kinderen.
Alle spelers zitten in een kring, op hun knieën en als het even kan zó dicht tegen elkaar aan dat de dijbenen elkaar raken. Klein kringetje dus. De bedoeling is dat je een race gaat racen, waarbij uiteindelijk iedereen de winnaar is (non-competatief dus).
Tijdens het spel mag er best een beetje lawaai gemaakt worden! Een staflid is de race-leider en zit ook in de kring.
Hij begint met: stap allemaal op je paard.... (iedereen blijft op zijn knieën zitten maar doet alsof hij op een paard gaat zitten)
We lopen heel langzaam naar de start.... (dit doet iedereen door met zijn handen langzaam op zijn bovenbenen te slaan, het stappen van het paard)
We staan in de box, het aftellen begint.... 3, 2, 1...start! (hierbij gaat iedereen als een gek op zijn bovenbenen slaan om maar zo hard mogelijk te rennen...)
Om het parcours wat aangenamer te maken dan alleen rechtdoor zijn er een aantal variaties mogelijk:
- bocht naar rechts (iedereen leunt naar rechts)
- bocht naar links (idem, leunen naar links)
- hindernis (iedereen veert op en gooit zijn armen in de lucht en zegt 'Hoooo')
- waterbak (iedereen veert op en maakt een brrr geluid door met zijn wijsvinger langs zijn lippen te gaan)
- publiek aan de linkerkant (iedereen veert op en zwaait naar links)
- publiek aan de rechterkant (idem, zwaaien naar rechts)
- hoog publiek (dat is de koningin, opveren, hand op het hart en de eerste regel van het wilhelmus zingen)
- Ankie van Grunsven (iedereen veert op en doet alsof hij dressuur rijdt)
- scheerlijn (iedereen haalt zijn wijsvinger langs zijn nek en maakt een geluid alsof je nek geraakt wordt door de scheerlijn)
Het is de bedoeling dat deze bewegingen allemaal achter elkaar in de race voorkomen (natuurlijk niet per sé in deze volgorde). Ze zijn ook bij elkaar te voegen (bijv. dubbele hindernis met waterbak)
Wat belangrijk is: iedereen moet blijven 'rennen' tijdens en na de bewegingen... Op een gegeven moment komt de finish natuurlijk in zicht! Het laatste stukje heel hard rennen, daar is de finish, gewonnen! (juichen!) Er is vuurwerk (iedereen maakt een soort fluitgeluid en doet vuurwerk na met zijn handen) Daarna rust.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel? - Wat anderen over dit spel zeggen
Benodigdheden:
Geen
Pingpongbikkelen
Op tafel liggen tien steentjes. De eerste speler gooit met een hand een pingpongballetje de lucht in. Terwijl het balletje in de lucht is pakt hij met dezelfde hand een steentje. Hij vangt de pingpongbal. Vervolgens gooit hij nog een keer en pakt nu twee steentjes en vangt de bal. Zo pakt hij steeds een steentje meer, totdat hij alle steentjes heeft of een steentje laat vallen. De speler die de meeste steentjes kan pakken wint.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- 10 steentjes
- 1 pingpongbal
PIT (ook wel ruil-schreeuw-spel)
Met dank aan Brechje Koster - Scouting Ginneken Breda
In de originele vorm speel je dit spel met 6 personen, maar je kan dit aantal ook uitbreiden of inkrimpen. Per persoon heb je een serie kaartjes nodig (8 stuks) op 1 serie kaartje staan dezelfde nummers.
Je schudt de kaartjes en deelt ze uit (elke speler moet 8 kaartjes hebben). Verder heb je twee jokers, eentje waarop min staat en eentje waarop plus/min staat. Deze jokers worden mee uitgedeeld (er zijn dus twee spelers die 9 kaartjes hebben) het is de bedoeling dat je een serie bij elkaar spaart. Om een serie te krijgen zul je je kaartjes moeten gaan ruilen met je medespelers.
Er is echter 1 moeilijkheidje; je moet minimaal 2 en maximaal 8 kaartjes ruilen, en de kaartjes die je ruilt moeten hetzelfde zijn. Diegene met wie je ruilt mag jouw kaartjes pas zien als hij/zij ze heeft geruild. Je ruilt dus met de "rug" naar boven. Het leuke is dat iedereen door elkaar gaat ruilen, dus niet afwachten, maar gewoon roepen: "ik wil zoveel kaartjes ruilen..."(je ruilt wel altijd hetzelfde aantal kaartjes tegen hetzelfde aantal) Het kan dus zijn dat je na het uitdelen maar 1 keer 2 dezelfde kaartje hebt, dan zul je die moeten gaan ruilen en toch een andere serie moeten gaan sparen. De twee jokers mag je ook ruilen, die kan je in combinatie met elkaar of met een kaartje waarvan je er maar 1 hebt ruilen (zo raak je die "eenlingen"ook weer kwijt) Je mag niet een joker met twee verschillende kaartje ruilen, een joker met twee of meer dezelfde mag weer wel.
Wie als eerste een serie van 8 dezelfde heeft, of van 7 dezelfde plus de joker +/- heeft gewonnen. De andere hebben allemaal 0 punten. Diegene met de "min-joker"heeft min 10 punten en als iemand anders dan de winnaar de andere joker op het einde in zijn bezit heeft, heeft diegene ook min 10 punten. De winnaar krijgt 10 punten.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Voor iedere speler een serie dezelfde genummerde kaartjes bestaande uit 8 kaartjes
- 2 jokers
Pittenzak petanque
Elke speler krijgt een pittenzakje. Ze proberen allemaal zo dicht mogelijk bij het eerste zakje te gooien maar zonder hem te raken want dat levert een strafpunt op. De dichtstbij liggende krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pittenzakjes (makkelijk te maken van oude washandjes gevuld met zaadjes, bonen of rijst)
Ready steady COOK!
Met dank aan Maykel Kicken -Mission Impossible- Explorers Scouting Voerendaal
Wij hebben laatst bij de Explorers een kookopkomst gehouden. Bij de explorers.. ja. Het was niet zomaar een kookopkomst maar een kookopkomst in een speciale vorm. Van te voren kochten de rowans namelijk voor de sherpa's in en andersom. Juist ja; ready steady Cook! van de BBC.
Beide groepen kregen 3 kwartier om het eten te bereiden en het was de bedoeling dat ze alles zouden gebruiken. We hadden afgesproken dat we het een beetje redelijk zouden houden en dat we niet met voedingsmiddelen zouden komen aanzetten die totaal onbekend zijn.
Na het koken zetten we alles op een grote tafel en werd het begeyureerd (of hoe zeg je zoiets..) door de leiding. De prijs was een goud geverfde pollepel. De 'Explorers' (= beide groepen) wonnen....
Toen alles opgegeten en weer een leuke opkomst gehad. Dit programma heeft niet zo heel veel voorbereidingstijd nodig. Het is wel belangrijk dat er goede afspraken gemaakt worden. Heb je wat langer de tijd dan kun je er misschien een plaatselijke filmploeg bij vragen en het HK in een TV-studio veranderen. Wijs iemand aan als presentator, bootst de BBC na en heb de grootste humor tijdens het koken. (ook leuk om terug te zien, trouwens)
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Ingrediënten
- Kookgerei
Rechtop is troef
Alle spelers krijgen evenveel bierviltjes. Om beurten gooien ze een viltje naar de muur. Blijft een viltje rechtop tegen de muur staan dan krijt die speler alle viltjes die op de grond liggen. Het spel stopt als er een speler is zonder viltjes. De andere spelers kijken dan wie er de meeste heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Bierviltjes
Rijmkunst
Leuk spelletje in de donkere dagen voor Sinterklaas. Uit een tijdschrift wordt een willekeurig woord gehaald. Elke speler bedenkt zoveel mogelijk woorden die er op rijmen. Wie bedenkt de meeste?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een tijdschrift
- Pen
- Papier
Schudden maar!
Twee spelers gaan naast elkaar staan en steken een geldstuk onder hun kraag. De bedoeling is als eerste het geldstuk los te schudden zodat het op de grond valt. De handen mogen daarbij niet gebruikt worden. Schudden dus maar!
Dit spel kun je ook als estafette spelen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Munten
Slapende zeerover
Iedereen zit in een grote kring. In het midden zit een geblindoekte speler naast een bal of een knots o.i.d. De spelers in de kring moeten proberen de bal bij de geblindoekte speler weg te pakken zonder te worden getikt. Als dat lukt dan wordt die speler de geblindoekte. Tijdens het spel blijft iedereen zitten (je schuift dus over de grond).
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een bal of een ander voorwerp om te verdedigen
Programma-ideeën
Binnenspelen
Snoepjespad
Zet een bord met snoepjes klaar. Schud de kaarten en leg ze met de beeldzijde naar boven in een lange slinger op de grond. Alle spelers zetten hun pion op de eerste kaart van de slinger. De bedoeling is net als bij ganzebord om als eerste het andere eind van de slinger te bereiken. Onderweg verzamel je zo veel mogelijk snoepjes. Gooi met de dobbelsteen en ga het aantal vakjes vooruit dat je hebt gegooid. Op sommige kaarten moet je letten:
- boer, dame of heer: je mag een snoepje pakken. Eet het nog niet op want misschien moet je het weer terug leggen.
- aas: leg een snoepje terug. Wie nog geen snoepje heeft, moet een beurt overslaan.
- 3: ga 3 stappen vooruit
- 5: ga 5 stappen terug
De speler die als eerste aan het eind van de slinger is en minstens 1 snoepje heeft, wint.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een kaartspel
- Een bord met snoepjes
- Pionnen
Spaghetti knopen
Zelf heb ik dit nog nooit gedaan, maar het schijnt wel leuk te zijn. Je kookt een pak spaghetti tot de spaghetti heel zacht is. Vervolgens doe je een wedstrijdje wie het lukt om een knoop te leggen in een sliertje. Het lijkt mij een actieviteit die je alleen met de stam 's avonds laat doet als je heel melig bent, maar ik kan me vergissen. Als je dit wel eens hebt gedaan en ons er meer over kan vertellen, dan kun je dat mailen naar scoutfiles@scoutquest.com
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Spaghetti
Spelend spellen
De spelleider kiest een woord dat door de spelers moet worden gespeld. Dat wil zeggen dat ze voor elke letter van het woord een beroep moeten noemen. Voor 'vogel' zou dat dus bijvoorbeeld veerman organist geluidsman enqueteur en lasser kunnen zijn. Je kunt dit natuurlijk ook spelen met plaatsnamen, jongensnamen, automerken enz.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Spelletjesdag
Ook dit is een goed winter/regenprogramma. In het clubhuis staan een aantal tafels (5?) met bordspelletjes. Iedereen doet elke spelletje een keer. Er zijn rondes van een kwartier, en net zoveel rondes als spelletjes (of een ronde meer zodat iedereen tussendoor een keer kan uitrusten. Aan het einde van elk spel worden de posities genoteerd (1e plaats, 2e enz.). Hiermee kan uiteindelijk de score worden berekend.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Spelletjes
- Scorelijstjes
Spelletjesdag
Ook dit is een goed winter/regenprogramma. In het clubhuis staan een aantal tafels (5?) met bordspelletjes. Iedereen doet elke spelletje een keer. Er zijn rondes van een kwartier, en net zoveel rondes als spelletjes (of een ronde meer zodat iedereen tussendoor een keer kan uitrusten. Aan het einde van elk spel worden de posities genoteerd (1e plaats, 2e enz.). Hiermee kan uiteindelijk de score worden berekend.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Spelletjes
- Scorelijstjes
Spreekwoorden raden
Iemand bedenkt een spreekwoord. Hij schrijft het op een papiertje of op een schoolbord, maar in plaats van letters schrijft hij puntjes (net als bij galgje). De spelers noemen om de beurt een letter. Als de letter in het spreekwoord voorkomt wordt hij op de goede plaats(en) bijgeschreven. Wie raad het spreekwoord?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen en papier (of krijt en een bord)
Spreekwoordenspel
Dit lijkt een beetje op het vroeger zo bekende advertentiespel. Iemand noemt de eerste helft van een spreekwoord of schrijft het op de linkerhelft van een blaadje. Iemand anders plakt er dan een tweede gedeelte aan vast. Je krijgt zo de gekste combinaties.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Telefoongesprek
Twee spelers verlaten de kamer en spreken af welke rollen ze gaan spelen. Denk daarbij aan beroepen, zoals brandweerman of zangeres. Daarna komen ze weer terug in de kamer en voeren een telefoongesprek. Kan de groep raden welke rollen ze spelen?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Telegraaf
Alle spelers zitten in een kring. Elke speler heeft zijn linker hand op de rechterknie van zijn linker buurman, en zijn rechterhand op de linkerknie van zijn rechterbuurman. Op deze manier haak je zeg maar bij elkaar in. Een leider in de kring begint met het signaal: hij geeft een klap op de knie van zijn buurman. Vervolgens klapt de hand die met de klok mee de volgende op rij is. Zo gaat het signaal de kring rond. Het signaal kan lastiger worden gemaakt door er twee te versturen, in dezelfde richting of tegen de klok in.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Touwtje trek
Elke speler heeft een stuk touw met een kraal eraan. In het midden van de tafel ligt een bierviltje. Iedereen legt zijn kraal op het viltje en blijft het touw vasthouden. Een andere speler houdt een beker vast en gooit met een dobbelsteen. Als hij 1 of 6 gooit, zet hij de beker zo snel mogelijk op het viltje om de kralen te vangen. De anderen proberen op tijd hun kraal weg te trekken. Als er een ander getal wordt gegooid mogen de spelers hun kraal niet wegtrekken. Wie dat wel doet krijgt een strafpunt of is af.
Je kan dit spel ook in een grotere variant spelen met een houten plaat op de grond en een grote pannedeksel.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Beker
- Bierviltje
- Dobbelsteen
- Voor elke speler een touw met kraal
Verboden letter
De spelers zitten in een kring. Iemand heeft in zijn handen een balletje. Hij gooit het balletje op naar een anders speler en zegt: "De welpen hebben een hekel aan aaaa's. Waar gaan ze naartoe op kamp?" De speler die het balletje ving moet nu binnen een afgesproken tijd een plaats zonder een a noemen. Je kunt varieren door een andere letter te nemen of een andere richting in te slaan, zoals: "Peters vader houdt niet van rrrrr's, wat is zijn beroep". Das lastiger dan je denkt!
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een balletje of iets anders om over te gooien
Verboden letters
De spelleider noemt een verboden letter, bijvoorbeeld de 'o'. Dan zegt hij een zin waarin de letter een aantal keer voorkomt, zoals 'Broer loopt naar de dokter', Nu moeten de spelers elk voor zich deze zin herschrijven, maar zonder de verboden letter te gebruiken. In dit geval zou je bijvoorbeeld kunnen schrijven: 'Bert gaat naar de arts'. Iedereen die een goede zin kan bedenken, krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Verstopte woorden
De spelleider noemt een lang woord. De spelers moeten nu proberen met de letters van dat woord zoveel mogelijk andere woorden te maken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Verteluurtje
Een speler leest een verhaal voor op een neutrale toon. De spelleider vraagt plots om van stemming te veranderen. Bijvoorbeeld: 'wordt kwaad'. De speler moet nu gewoon doorgaan met voorlezen maar moet dat doen alsof hij heel kwaad is. Zo kun je hele grappige verhalen krijgen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een verhaal
Vervolgverhaal
Iedereen krijgt een velpapier en iets om mee te schrijven. De spelleider dicteert het begin van een zin en alle spelers mogen die zin zelf afmaken. Daarna vouwt iedereen zijn vel zo dat de zin wordt bedekt en geeft het door aan zijn buurman. Vervolgens dicteert de spelleider een tweede zin en ook die mag iedereen zelf afmaken. Zo gaat het een tijdje door, tot uiteindelijk iedereen een vel papier openvouwt en voorleest.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Net zoveel vellen papier als spelers
- Iets om mee te schrijven voor alle spelers
Programma-ideeën
Binnenspelen
Voorwerpspel
In het midden van de kring liggen evenveel voorwerpen als er spelers zijn. Iedereen neemt een voorwerp in gedachten. Zodra het startsein wordt gegeven, gaat iedereen naar 'zijn' voorwerp. Wie helemaal alleen bij een voorwerp staat, krijgt een punt.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Verschillende voorwerpen
Wasknijperspel
Alle spelers staan in een kring met tussen hun tanden een wasknijper. Ze moeten een munt met hun wasknijpers zien door te geven. Wie de munt laat vallen is af. Je kan dit spel ook in teams spelen en er een race van maken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Wasknijpers
- Een munt
Wassen beelden
Twee museumbewakers verlaten de kamers. De rest van de groep gaat als beelden in een bepaalde positie staan. Eén van de bewakers komt binnen en bekijkt de groep. Hij gaat weer weg en verteld bewakker twee hoe de beelden staan. Alle beelden gaan nu zitten en de tweede bewaker komt binnen. Lukt het hem om iedereen in de goede houding terug te zetten?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Wat zou je doen.....?
Verdeel de spelers in twee ploegen. De spelers van de eerste ploeg schrijven ieder een zin op die begint met de woorden: 'Wat zou je doen als....?' De spelers van de andere ploeg schrijven ieder een antwoord op: 'Ik zou.....' De papiertjes worden in de twee dozen verzameld: een doos voor de vragen en een doos voor de antwoorden. Dan nemen de spelers om beurten uit elke doos een papiertje en lezen hardop op wat er staat.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Twee dozen of iets dergelijks
- Pen
- Papier
Wie ben ik?
De spelleider heeft een stapel kaartjes met daarop de namen van personen en voorwerpen. Iedere speler krijgt een kaartje op de rug gespeld. Door vragen aan anderen te stellen moet hij te weten komen wie of wat hij is. Je mag niet twee keer na elkaar aan dezelfde persoon een vraag stellen. Wie weet het als eerste?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Kaartjes met namen en voorwerpen
- Veiligheidsspelden
Woordbreien
De spelleider kiest vijf willekeurige woorden uit de krant. De spelers moeten een zo kort mogelijke, kloppende zin maken waar die vijf woorden in voorkomen. Wie maakt de gekste zinnen?
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een krant
- Pen
- Papier
Woordbrug
De spelleider geeft twee woorden. Elke speler probeert door steeds een letter te veranderen in het eerste woord in zo min mogelijk stappen naar het tweede woord te komen. De winnaar is degene die dat in het minste aantal stappen kan. Voorbeeldje: koud kous koos rots rats raas waas wars warm.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zangduo's
De spelleider maakt een aantal briefjes met titels van liedjes erop. Voor elk liedje maakt hij twee briefjes. Alle spelers komen een briefje halen en verspreiden zich in de kamer. Op een teken van de spelleider begint iedereen zijn liedje te zingen. En dan maar zoeken naar de andere helft van het duo.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Pen
- Papier
Zoek de bel
Iedereen gaat in een kring zitten met de rug naar het midden. Een van de kinderen wordt gekozen om in het midden te gaan zitten. Aan een van de kinderen wordt een kleine bel gegeven, die hij/zij moet doorgeven aan degene die naast hem/haar zit. Ze moeten de bel zo doorgeven dat hij niet te horen is. Dat mag niet worden gedaan door de klepel vast te houden. Degene die in het midden zit moet proberen te horen wie de bel vast heeft.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een kleine bel
Zoek de dirigent
Als er iemand de kamer uit is gegaan wordt er in de groep een dirigent aangewezen. Hij beeldt uit hoe hij een instrument bespeelt en de hele groep doet hem na. De persoon die weg was gestuurd komt weer terug en probeert uit te vinden wie de dirigent is. Natuurlijk kan die ondertussen zo vaak wisselen van instrument als hij kan zonder betrapt te worden.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
Geen
Zoek mij
Alle spelers, behalve eentje, verlaten de kamer. Die ene verstopt een balletje in de kamer op een lastige, maar zichtbare plek. De rest van de spelers komt binnen en gaan ieder voor zich op zoek naar het balletje. Als een speler de bal heeft gezien dan gaat hij zitten. Hoe lang duurt het voordat iedereen zit? Degene die het balletje als eerste zag mag het nu verstoppen.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een (pingpong)balletje
Zoek mij!
Alle spelers verlaten de kamer. Eén speler of de spelleider verstopt een pingpongballetje of een ander kleinvoorwerp op een zichtbare, maar niet al te opvallende plaats. De andere spelers komen terug in de kamer en gaan op zoek naar het voorwerp.
Wie het pingpongballetje heeft gezien, gaat op de grond zitten. Zo gaat het spel door tot alle spelers op de grond zitten. De speler die het voorwerp als eerste heeft gezien, mag een nieuwe verstopplaats zoeken.
Cijfer: 0 - Stemmen: 0 - Geef cijfer - Beviel dit spel?
Benodigdheden:
- Een pingpongballetje
woensdag 30 september 2009
boeken permacultuur
Literatuur | |||
| Nederlandstalige literatuur
Reeks permacultuur in woord en daad; ALLEN GEMAAKT DOOR EN VERKRIJGBAAR BIJ: Yggdrasil
| |||
woensdag 2 september 2009
THE BIG ASK AGAIN!
10.000 klimaatdansers op strand van Oostende
christophe30 augustus 2009 – 12:46
OOSTENDE -- Meer dan 10.000 dansers vulden zaterdagnamiddag het Klein Strand in Oostende voor de opnames van de videoclip “The Big Ask Again”. Met die tweede klimaatclip willen regisseur Nic Balthazar en de Klimaatcoalitie zoveel mogelijk mensen op de been brengen voor de betoging van 5 december in Brussel. Op die dag gaan in Kopenhagen de onderhandelingen voor een nieuw klimaatakkoord van start.
“Dat is zo super, man,” schreeuwt Nic Balthazar verrukt als 11.000 mensen een eerste keer hun ingestudeerde dansje hebben gedaan. Begeleid door de dansers en choreograaf Koen Augustijnen van Les Ballets C. de la B. maken ze vloeiende bewegingen, springen ze, schreeuwen ze het uit en laten ze zich als een blok vallen in het zand. Ze deden dat op de tonen van Magnificent van U2, dat vrijwillig de rechten afstond van zijn laatste hit.
Een dansbetoging, zo noemt Nic Balthazar het. De komende weken verwerkt hij de beelden van de dansende massa in een filmpje dat op 29 oktober losgelaten wordt op de wereld. Zo kan het filmje nog een dikke maand gebruikt worden om te mobiliseren voor de klimaatbetoging van 5 december in Brussel.
De datum van de opnames was niet lukraak gekozen. Op 29 augustus waren we 100 dagen verwijderd van de klimaattop van Kopenhage. Die eerste week van december wordt volgens wetenschappers beslissend voor de toekomst van de Homo Sapiens. In de Deense hoofdstad moeten de wereldleiders de bouwstenen van het post-Kyototijdperk klaarleggen.
Nic Balthazar maakte vorig jaar een eerste clip samen met Friends of the Earth. Toen deden 6000 figuranten mee. In België alleen al zagen 2 miljoen mensen het filmpje dat in enkele minuten de klimaatproblematiek uit de doeken doet. Nu scharen de 82 sociale bewegingen van de Klimaatcoalitie zich achter het initiatief. Met het filmpje en de betoging van 5 december zetten zij hun eisen kracht bij.
Er moet volgens de Klimaatcoalitie een stevig akkoord uit de bus komen waarbij de geïndustrialiseerde landen de grootste inspanningen doen en waarbij de ontwikkelingslanden de middelen krijgen om hun uitstoot te verminderen en zich te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering.
De eerste klimaatclip kan u hier bekijken:
http://www.thebigask.be/nl/
maandag 31 augustus 2009
permacultuur
Natuurlijke bodem
In permacultuur proberen de bodem zo dicht mogelijk bij zijn natuurlijke toestand te houden, onder andere via de twee onderstaande principes.
Minimale Grondbewerking
Eén van de zwaarste klussen in de moestuin is het omspitten voor de winter, een onnatuurlijk proces om de in het jaar ontstane verdichting van de bodem weer ongedaan te maken. In permacultuur nemen we de bosbodem als voorbeeld waar zonder spitten een bodem met prachtige, losse, humusrijke structuur ontstaat. Het geheim hiervan is een constante bodembedekking van afgevallen blad en andere organische resten. Deze plantenresten voeden het bodemleven dat voor een constante vertering tot humus en voor een goede bodemstructuur zorgt. De afstervende plantenwortels en de gangen van de bodemorganismen zorgen voor een goede doorluchting en drainage.
In de permacultuur wordt dan ook zo weinig mogelijk grondbewerking toegepast. Behalve dat het ons werk bespaart zijn hiervoor nog de volgende argumenten:
- Verstoring van bodemleven voorkomen.
80% van de bodemorganismen leven in de bovenste 5 cm grond en de meeste daarvan zijn essentieel voor een gezonde bodem: ze breken vers organisch materiaal af en zetten dit om tot humus; ze maken minerale voedingsstoffen beschikbaar voor planten; ze verbeteren de bodemstructuur doordat ze een soort gel produceren waardoor bodemdeeltjes aan elkaar plakken; ze leggen stikstof, koolstof en zwavel uit de lucht vast; ze kunnen bijdragen aan de plantgezondheid door plagen van ziekteverwekkers te voorkomen. De meeste bodemorganismen zijn actief in de rhizosfeer, de omgeving tot 1.5 mm rond de plantenwortels, omdat plantenwortels stoffen afscheiden die micro-organismen stimuleren en voeden. Veel van de bodemorganismen sterven echter af door spitten en ploegen. Twee voorbeelden van belangrijke bodemorganismen zijn: - Aardwormen.
Ze zijn cruciaal voor de bodemvruchtbaarheid van gematigde streken. Ze trekken afgestorven plantenresten die op de bodem liggen de grond in, eten deze op in hun gangen en scheiden een mengsel af van klei, kalk en verteerde organische stof. Ze brengen ook voedsel van de onderste grondlagen naar boven. Daarbij verbeteren hun gangen de drainage, doorluchting en doorwortelbaarheid.
In gezonde grond zijn tot 2 miljoen wormen per hectare aanwezig. Dit komt overeen met 1500 kg/ha. In chemisch bewerkt land zijn het er tot 20 kg/ha. Er zijn altijd meer wormen in permanent grasland dan in akkerland, meestal tenminste 10x zo veel.
Grondbewerking is de voornaamste reden van dalende populatiegroottes omdat: - Het door overmatige oxidatie de hoeveelheid organische stof, het voedsel van de wormen, verkleint.
- De machines of werktuigen wormen verwonden of direct doden.
- Het ze zichtbaar maakt voor roofdieren zoals met name vogels.
- Wormengangen worden verwoest
- De structuur van de bodem verandert van de structuur waaraan ze aangepast zijn.
- Groenresten verdwijnen in de bodem terwijl wormen ze juist boven op de bodem zoeken.
- Mycorrhiza.
Dit zijn wortelschimmels die in symbiose met de meeste planten leven. Met name fosfor, dat meestal in gebonden vorm in de bodem aanwezig is, wordt door deze schimmels opneembaar gemaakt voor de plantenwortels. De opname van andere voedingsstoffen wordt eveneens in balans gehouden. Ook de wateropname door planten en de ziektebestendigheid van de plant wordt beter. In feite wordt het wortelsysteem van de plant verfijnd en uitgebreid. De schimmel krijgt van de plant energie in de vorm van koolhydraten terug. In het hele proces zijn ook vele andere micro-organismen betrokken. Bomen en vooral de coniferen zijn vaak erg afhankelijk van mycorrhiza’s. De kruisbloemigen zijn een van de weinige families die geen mycorrhiza’s hebben.
Grondbewerking benadeelt de wortelschimmels sterk en het kan jaren duren voor ze weer in oude hoeveelheid aanwezig zijn. Inoculeren kan helpen als er geen wortelschimmels aanwezig zijn, maar dan moet wel de juiste soort gebruikt worden. Het beste is om ongestoorde grond uit de omgeving te gebruiken. Kunstmest of opgeloste fosfor vermindert de activiteit van de schimmels waardoor de relatie slechts parasitair zou worden. Mycorrhiza’s zijn het enige alternatief voor niet-duurzaam gewonnen chemische fosfaatmest. - Overmatig beluchten voorkomen.
Door grondbewerking ontstaat een snelle oxidatie waardoor voedingstoffen versneld verteren, vrijkomen en uitspoelen of vervliegen. Ook wordt de zgn. ethyleen-cyclus verstoort waardoor ziekmakende bacteriën vrij spel krijgen. - Verdichting en verslechtering van de bodemstructuur voorkomen.
Dit kan ontstaan bij grondbewerking tijdens te droge of te natte omstandigheden. - Kieming voorkomen van in de grond aanwezige zaden van ongewenste kruiden.
In de natuur wordt onbedekte, verstoorde bodem meestal snel weer bedekt door vnl. 1-jarige pioniersplanten. Het dan ook een eindeloos proces dat veel energie kost om ongewenste kruiden te voorkomen met bijvoorbeeld schoffelen. Juist pas omgewoelde grond biedt de ideale omstandigheden aan pioniers voor ontkieming. In de permacultuur maken we daarom liever gebruik van handmatig wieden omdat dit de bodem minder verstoort en daardoor minder kieming van nieuwe ongewenste kruiden geeft. Nog beter is het voorkomen van ongewenste kruiden via een goede bodembedekking.
In de natuur wordt de bodemverbetering gedaan door de beplanting en de dieren in de bodem. Dit kan echter lang duren en om op korte termijn de structuur van de bodem te verbeteren kan het zinvol zijn om in de eerste jaren bodembewerking (zoals ploegen, frezen of spitten) toe te passen. In deze periode kan het ook nuttig zijn om goed verteerde organische stof (compost of verteerde mest) of eventueel groenbemesters de bodem in te werken. Daarna zou het echter niet meer nodig moeten zijn. Zo mogelijk moet bodemomkering, waarbij de bodemlagen en de daarin levende micro-organismen gemengd worden, voorkomen worden. Voor sommige gewassen, zoals wortels, kan echter een jaarlijkse lichte grondbewerking voordelig zijn. Grondbewerking kan het best aan het begin van de herfst, net na de eerste regen, maar nooit in bevroren of kletsnatte grond, uitgevoerd worden. Mest doorspitten of op de bodem toevoegen kan het beste in de lente, dit voorkomt onnodige uitspoeling. Grondverbetering op zware grond kan een flink aantal jaar duren en vereist het toevoegen van heel veel organische stof.
Het beste is een oppervlakkige grondbewerking waarbij de diepere lagen losgebroken worden zonder de grondlagen door elkaar te werken en daarmee het bodemleven te verstoren. In de tuin kan dit door met een (stalen) spitriek steeds zo diep mogelijk in de grond te steken en naar achteren te trekken zodat de grond een beetje opent. Voor wat grotere oppervlakken (tot 0,4 ha) is een grelinette handig.
 |  | |
| Bedden van ongeveer 1.2 meter breed voorkomen dat erop gelopen hoeft te worden. | Gemalen houtskool is een ideale bodemverbeteraar vanwege het grote inwendige oppervlak. Daardoor kan het veel vocht en voedingsstoffen binden. Foto gemaakt bij Sualma Permacultuurtuinen in Swalmen. |
Als er eenmaal een goede bodemstructuur is worden de volgende methoden gebruikt om deze te behouden of verder te verbeteren:
- Er wordt niet op de grond gelopen. Er worden bedden gemaakt met looppaden eromheen. De breedte van de bedden is zodanig dat er met de hand vanaf beide zijden nog gemakkelijk tot in het midden gereikt kan worden. Meestal voldoet een breedte van 1.20 meter.
- Grondbewerking via de wortels van planten. Dit kost tijd maar geen energie. Gebruik 2- of meerjarigen met flinke wortels die na de bloei afsterven. Laat de afgestorven wortels in de grond zitten voor vertering. Wortels van zieke planten kunnen beter verwijderd worden.
- Bodembedekking. Dit is zo’n uitgebreid onderwerp dat het hierna apart besproken wordt.
Bodembedekking
In de natuur komt onbedekte grond nooit lang voor, het is een onstabiele situatie en een slechte basis voor een gezond en divers plantenleven. Er zullen heel snel, meestal 1-jarige, pioniers gaan groeien die de bodem voorbereiden voor een volgende successiefase. In de permacultuur proberen we, weer geïnspireerd door de natuur, kale, onbedekte grond te beperken om de volgende redenen:
- Kieming en groei van ongewenste kruiden te voorkomen door lichtgebrek.
Een van de voorwaarden voor de groei van planten is licht. Hoe meer we de grond bedekken en het licht tegenhouden, hoe minder kruiden er zullen groeien. Maar volledige preventie is geen noodzaak. Ook een dunnere laag zal de groei van ongewenste kruiden al behoorlijk verminderen en tot een acceptabeler niveau terug kunnen brengen. - Waterverdamping via het oppervlak voorkomen. Veel van het water in de grond verdwijnt door verdamping via het bodemoppervlak. Door de capillaire werking wordt bij verdamping, via kleine kanaaltjes in de bodem, water van diepere lagen omhoog gezogen waar het vervolgens verdampt. Schoffelen kan de capillaire werking verstoren en daarmee verdamping voorkomen, maar het verstoort ook de bodem en dat is juist wat we willen voorkomen.
- Biologische activiteit stimuleren.
Een gezonde bodem is een bodem die leeft. Een goede bodembedekking van afgestorven plantenresten voedt dit bodemleven. Hieronder zijn veel nuttige schimmels en bacteriën die essentieel zijn voor gezonde planten. Ook wordt door het bodemleven de structuur van de bodem verbeterd en de humusvoorraad op peil gehouden. Ook nuttige dieren zoals kikkers vinden een schuilplaats onder een bodembedekking. - Organische voedingsstoffen toevoegen
Met een bodembedekking kunnen voedingsstoffen aan de bodem toegevoegd worden. Met name groene plantenresten, zoals bladeren of gras, bevatten nog veel voedingstoffen. Droge plantenresten bevatten vaak relatief veel koolstof en kunnen daarmee organische stof in de grond brengen en de bodemstructuur daarmee verbeteren. Het is voldoende en juist gewenst om de plantenresten op de bodem te leggen. Dit is de manier waarop het in de natuur ook werkt en waaraan het bodemleven is aangepast. Wormen trekken, vooral groene, plantenresten de grond in waarna deze via hun lichaam afgebroken worden. Het andere bodemleven verteert deze resten verder tot voor de plant opneembare vorm. - Verdichting door neerslag tegengaan.
Neerslag in de vorm van regen of hagel is een belangrijke veroorzaker van het dichtslempen van de bovenlaag van de bodem. Hierdoor kan een ondoorlatende laag ontstaan voor lucht en water en de structuur van de bodem verslechteren. Vooral in de herfst en winter kunnen slagregens de structuur van de bodem flink verslechteren en een winterbedekking zou hier veel goed doen. - Isolatie in de winter
Een dikke laag bodembedekking van grof materiaal kan een isolerende luchtlaag vasthouden boven de bodem die in het voorjaar nog kan resulteren in een paar graden hogere bodemtemperatuur. Hierdoor kunnen planten een groeivoorsprong krijgen. - Bodemerosie
Door regen kunnen opgeloste voedingstoffen in de bodem uitspoelen. Watererosie treedt echter vnl. op door water dat over het bodemoppervlak spoelt en niet eens zozeer door infiltratie. Infiltratie is vaak onmogelijk door de slechte bodemstructuur die o.a. weer veroorzaakt wordt door regendruppels op kale grond. Daarnaast kan door de wind de bovenste laag vruchtbare grond wegwaaien. In de V.S. is 1/3 van de grond sinds Columbus al op de zeebodem terecht gekomen. In Europa wordt geschat dat door huidige landbouwpraktijken de opbrengst de komende 100 jaar 1/3 zal verminderen door bodemerosie. 40 ton/ha/jaar bodemverlies is normaal in Groot-Brittanië op 5-15% van de landbouwgrond. De gemiddelde bodemvorming is 0,2 ton/ha/jaar… De kosten buiten de boerderij zijn nog het grootst: verzout water, overstromingen met modderwater, vervuiling in waterpartijen, moeilijkere en duurdere drinkwaterzuivering. In de permacultuur proberen we de bodemerosie onder het niveau van bodemvorming te houden. Dit kan door organische stof in de bodem te brengen, maar gaat vnl. door de bodem bedekt te houden.
Er zijn een paar nadelen aan het gebruik van een bodembedekking:
- Ook gewenste zaden kiemen en groeien niet. Hiervoor kan je de bodembedekking of rijen ervan tijdelijk weghalen. Ook kan je hele plantjes verplanten in gaten in de bodembedekking. Maar jonge plantjes zijn een eenvoudige prooi voor de slakken die onder de bodembedekking kunnen leven.
- De bodem warmt langzamer op in het voorjaar. Hiervoor kan je in het voorjaar, een week of twee voordat er gezaaid gaat worden de bodembedekking tijdelijk weghalen
- Lichte regens komen niet door de (droge) bodembedekking heen. Wanneer voordat de bodembedekking toegepast wordt, de bodem door en door nat gemaakt wordt, zal er netto meer water beschikbaar blijven door verminderde verdamping dan door lichte regens die de bodem niet bereiken.
- De vertering van koolstofrijk bodembedekkend materiaal (zoals houtresten, karton of stro) kan stikstof aan de bodem onttrekken. Dit komt echter na verloop van tijd weer langzaam vrij als de bodemorganismen die de stikstof hebben gebruikt afsterven.
- Een bodembedekking verschaft een schuilplaats voor schadelijke insecten of slakken. Ook jonge plantjes die in plantgaten staan zijn nog erg kwetsbaar voor vraat. Vooral in het voorjaar zijn slakken op hun piek. In natte jaren kan het zelfs beter zijn om geheel geen bodembedekking te gebruiken. Over het algemeen weegt dit nadeel echter niet op tegen de voordelen.
Slakken zijn overigens opruimers in de tuin en dus ook nuttige beestjes. Ze eten bij voorkeur dode plantenresten en doen het voorwerk voor de verdere vertering door andere bodemorganismen. Juist als er geen afgestorven plantenresten zijn, zoals op kale bodem, gaan ze over op met name de zwakkere en zachtere planten. Dus een lichte bodembedekking van groene plantenresten kan slakken juist weghouden van onze kwetsbare planten.
De volgende methoden worden gebruikt voor grondbedekking:
- Mulch
Dit is een laag van organisch materiaal dat over de bodem verdeeld wordt. Het kan bestaan uit stro, karton, (kranten)papier, bladeren, onkruidresten, gras, groenbemester, compost of zelfs oude plantaardige weefsels. Geen materialen gebruiken met chemische gifstoffen erin. Ook geen gekookte etensresten gebruiken, deze trekken ongewenste dieren als ratten en muizen aan.
Minder gieten nodig door stro rond kastomaten Sommige planten groeien door een bodembedekking heen
Karton houdt goed de meeste onkruiden en verdamping tegen, maar is na een groeiseizoen wel verteerd. Een laagje stro of gras bovenop het karton kan de bodembedekking visueel aantrekkelijker maken.
Stro is, indien lokaal beschikbaar, een goede en visueel aantrekkelijke bodembedekker. Om een goede onkruidpreventie te bereiken moet de laag ongeveer 8 cm dik zijn.
Voor zowel karton als stro wordt bij de vertering veel stikstof uit de grond onttrokken door de bodemorganismen. Om te voldoen aan deze stikstofvraag kan het nuttig zijn onder de laag een laag groenbemester aan te brengen van gras, groen blad of onkruidresten.
Om de biologische activiteit te stimuleren en daarmee de grond te verbeteren bestaan de beste bodembedekkende materialen uit een combinatie van verse en gedroogde plantenresten[1]. Wormen trekken deze materialen de grond in voor vertering en de laag moet daarom regelmatig aangevuld worden. Verse, groene plantenresten verteren sneller dan droge zoals stro en moeten daarom vaker aangevuld worden. Hiervoor kan een speciaal als groenbemester ingezaaid stukje grond dienen met bijvoorbeeld smeerwortel. Met name de uplandse smeerwortel (Symphytum x uplandicum) is hiervoor een goede en niet woekerende soort. - Levende bodembedekking van planten
Hierbij worden de tussen de gewenste planten andere planten gezet die de bodem bedekt houden. Dit zal wel concurrentie opleveren tussen de planten en ook de verdamping zal er door vermeerderd worden. De plantkeuze, plantafstanden en zaai- en oogsttijdstippen spelen een belangrijke rol bij deze vorm en worden verderop besproken bij het gedeelte over polycultuur. - Stenen
In droge landen waar weinig organische materialen, maar wel veel stenen beschikbaar zijn, kunnen deze ook gebruikt worden als bodembedekking. Ze voegen geen voedingsstoffen aan de grond toe, maar hebben in die landen wel de andere voordelen van een mulch. - Plasticfolie
Het best kan zwart plastic gebruikt worden om zonlicht buiten te sluiten. Als het plastic niet UV-bestendig is moet het bedekt worden voor een langere levensduur. Plastics zijn voornamelijk nuttig om ongewenste kruiden te voorkomen maar missen de meeste andere voordelen van een bodembedekking. Ze kunnen wel handig zijn om de lastigste wortelonkruiden als brandnetel, zevenblad, kweek en akkerdistel te doden. Daarvoor moet het plastic wel zo’n 2 jaar blijven liggen. Haagwinde kruipt meter ver onder de randen van het plastic uit, maar kan dan wel vrij eenvoudig van de grond geraapt worden.
Plastics worden gemaakt van olie, niet gewonnen uit hernieuwbare bronnen, en daardoor zijn het geen duurzame producten. Afvalrestanten uit de land- en tuinbouw zouden gebruikt kunnen worden, maar geven aan die sector een argument voor gebruik van plastics.
 |  | |
| Een bodembedekking met oude shiitakestammetjes is ook mogelijk | Een doorlatende bodembedekking van stenen voorkomt verdamping waardoor in droge gebieden, zoals hier in Zuid-Spanje, nog planten kunnen groeien. |
Het idee in de permacultuur is vooral materialen te gebruiken die we voorhanden hebben. Als we plastic beschikbaar hebben gaan we dus niet duur en weinig ecologisch stro van ver halen.
In de natuur komt de combinatie van eenjarigen of pioniers en een bedekte bodem meestal niet vaak voor. Eenjarigen hebben verstoorde kale grond nodig om te kiemen. Voor de bekende éénjarige moestuingroenten in combinatie met een bedekte bodem zijn er de volgende mogelijkheden:
- Voorzaaien en verplanten tussen de bodembedekkende laag. Verplanten kost echter vrij veel werk en is ook niet echt een natuurlijke methode. Voor planten die zowieso (binnen) voorgezaaid moeten worden, zoals tomaten, is het echter wel een goede optie.
- De bodembedekking één tot twee weken voor het zaaien geheel van de bedden verwijderen en weer terugbrengen als de planten groot zijn. Het is overigens altijd goed de bodembedekking in het voorjaar te verwijderen zodat de grond op kan warmen.
- De bodembedekking alleen op rijen of bepaalde plekken verwijderen waarin gezaaid worden. Het risico is wel dat de jonge planten een eenvoudige prooi zijn voor slakken.
Toch zijn dit allemaal wat bewerkelijke en onnatuurlijke methoden. In de permacultuur wordt daarom vaak gebruik gemaakt van vaste eetbare planten. Wanneer we echter optimaal gebruik willen maken van de beschikbare oppervlakte en daar iets meer tijd in willen steken is er niets op tegen om eenjarigen samen te gebruiken met vaste planten.
[1] Sommige varens kunnen kankerverwekkende stoffen bevatten in de bladeren, met name tijdens de vroege zomer en tijdens de sporenvorming in september. Het is beter dan de bladeren niet als mulch te gebruiken.
Terug naar de beginpagina over permacultuur.
Abonneren op:
Posts (Atom)